Katastrofizm okresu międzywojennego. Klasycy polskiej nowoczesności

Zniknie wspóÅ‚zawodnictwo, chęć dorobku, użycia, nastÄ…pi upaÅ„stwowienie powszechne. Ani miÅ‚ość, ani wÅ‚asność, ani zawiść, ani aktywność, ani pragnienie zabezpieczenia siebie i potomstwa nie bÄ™dzie miaÅ‚o pola do walki, do wielkich przegranych i wielkich zwyciÄ™stw. NastÄ…pi spokój. Zamiast różnicy poziomów, zamiast olbrzymiego wodospadu energii, który zwalaÅ‚ siÄ™ ze szczytów bogactwa w otchÅ‚anie nÄ™dzy, który burzyÅ‚, Å‚amaÅ‚, topiÅ‚, pracowaÅ‚ dla jednych, a niszczyÅ‚ drugich, który byÅ‚ potężny i bezlitosny, dobroczynny lub przeklÄ™ty, nastÄ…pi cicha, nieuchronna, spokojna powierzchnia jednolitego stanu. Najmniejsze jej drgniÄ™cie nie zamÄ…ci bezwÅ‚adu, nikogo ona nie skrzywdzi, ale i nie da żadnej radoÅ›ci. Nie bÄ™dzie ani szczęścia, ani nieszczęścia. Å»aden impuls nie zamÄ…ci ogólnej martwoty. Sczeźnie opiekuÅ„czy diabeÅ‚ naszego ciaÅ‚a: dobrobyt, a pozostanie coÅ› nieokreÅ›lonego, co można by wyrazić pojÄ™ciem ogólnobyt.
Ryszard Świętochowski