Prawa zwierząt

Książka jest drugim, poprawionym wydaniem Filozoficznych podstaw idei praw zwierząt (Kraków 2013).

Celem książki jest przedstawienie jednego z najbardziej radykalnych i kontrowersyjnych kierunków w ramach etyki środowiskowej, jakim jest teoria praw zwierząt. Traktuje ona o moralnych powinnościach ludzi wobec zwierząt, łącząc je z tezą o istnieniu naturalnych i moralnych uprawnień wykraczających poza gatunek Homo sapiens. Teoria praw zwierząt jest szczególnym przypadkiem etyki normatywnej, stawiającej sobie za zadanie nie tylko określenie zakresu obowiązków moralnych ludzi wobec istot pozaludzkich, ale również uwolnienie człowieka z dotychczasowych schematów myślowych i zaproponowanie innego niż tradycyjny, poszerzonego, moralnego punktu widzenia. Tym samym za podstawowy cel etyki zwolennicy praw uznają podważenie tezy, która dla większości ludzi w sferze życia moralnego wydaje się oczywista. Jest nią powiązanie idei moralnych uprawnień z przynależnością do gatunku ludzkiego.

Zdaniem takich filozofów jak Tom Regan, Bernard E. Rollin, Joel Feinberg, Gary L. Francione, Mark Rowlands, David DeGrazia, Steve Sapontzis nie istnieją wystarczające podstawy na rzecz odmówienia co najmniej niektórym zwierzętom tego, co jest przynależne reprezentantom gatunku Homo sapiens – podstawowych moralnych i ustawowych uprawnień. Myśliciele ci uzasadniają swoje stanowisko tezą o braku różnic jakościowych między ludźmi a zwierzętami (resp. ssakami), odwołując się do najnowszych danych z zakresu neurobiologii, etologii i ewolucyjnie zorientowanej zoologii, zakładając jednocześnie, że nie istnieje związek konieczny między podstawowymi uprawnieniami a osobową strukturą człowieka.

Dorota Probucka – dr hab., prof. UP, pracuje w Katedrze Etyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Autorka książek: Utylitaryzm (Kraków 2013) oraz Etyka. Wybrane zagadnienia i kierunki (Kraków 2014). Redaktor naukowy prac zbiorowych: Dylematy filozofii (Kraków 1999), Etyka i polityka (Kraków 2005), Etyka wobec sytuacji granicznych (Kraków 2007), Czy sprawiedliwość jest możliwa? (Kraków 2008), Prawda w życiu moralnym i duchowym (Kraków 2009), Dobro wspólne (Kraków 2010), Etyka i sens życia (Kraków 2011), Etyka i zło (Kraków 2013), Etyka i dobro (Kraków 2015). Pomysłodawczyni i współzałożycielka Polskiego Towarzystwa Etycznego. Publikowała artykuły m. in. w "Principiach", " Prakseologii", "Studia Philosophiae Christianae", "Studia Ecologiae et Bioethicae".

Spis treści

Wprowadzenie  

Rozdział I

1. Historia idei praw zwierząt w zarysie 

2. Co łączy koncepcję praw zwierząt

z antypozytywistyczną wersją filozofii prawa? 

3. O pewnych analogiach między „prawami zwierząt”

a „prawami człowieka” 

4. Na czym polega spór między obrońcami praw zwierząt

a zwolennikami idei zwierzęcego dobrostanu? 

Rozdział II

1. O moralnej powinności ochrony słabych i niewinnych.

Etyka Toma Regana 

2. O ludzkiej schizofrenii moralnej i prawie zwierząt do niebycia

niczyją własnością. Poglądy Gary’ego L. Francione 

3. Telos jako podstawa praw. Stanowisko Bernarda E. Rollina 

4. Czy jest możliwa kontraktualna teoria praw zwierząt?

Stanowisko Marka Rowlandsa 

5. Dlaczego nie tylko ludziom powinny przysługiwać

ustawowe prawa?

Poglądy Davida DeGrazii i Stevena M. Wise’a 

6. Dlaczego postulat praw zwierząt nie oznacza równości praw?

Argumentacja Steve’a F. Sapontzisa 

Rozdział III

1. Krytyka idei praw zwierząt.

Analiza wybranych stanowisk 

Zakończenie 

Aneks 

Bibliografia 

Indeks nazwisk