Wołyń. Historia pewnego filmu

Książka składa się dwóch części.

Pierwsza, „Introdukcja”, opowiada o naszej Kresowej przeszłości, o Rzeczpospolitej Obojga Narodów, o etnicznym tyglu, w którym mieszają się różne religie i narody. Jest opowieścią o wciąż mitologizowanej naszej kresowej przeszłości, gdzie wyobrażenia zderzone są z rzeczywistością. Przypomina ważne dla tej historii postacie i wydarzenia. Książka jest przede wszystkim albumem, przedstawiamy więc w niej ogromną ilość unikalnych zdjęć miejsc i mieszkańców „naszych wschodnich terenów”. Nie zawsze była to historia „wygodna”, zarówno dla nas, jak i innych mieszkańców tych ziem.

Druga część, zatytułowana po prostu „Historia pewnego filmu”, jest opowieścią tworzoną w oparciu o obraz Smarzowskiego. Idziemy wraz ze scenariuszem, widzimy niesamowite filmowe kadry i uzupełniamy je fragmentami scenariusza i historycznymi uwagami.

„Kresowian zabito dwukrotnie, raz przez ciosy siekierą, drugi raz przez przemilczenie. A ta druga śmierć jest gorsza od tej pierwszej.” – pisał Jan Zaleski. Zarówno album „Wołyń, historia pewnego filmu”, jak i film Wojtka Smarzowskiego próbuje owo milczenie przerwać. Może wreszcie Kresowe historie przestaną być „nieme” i na stałe zagoszczą w historycznej świadomości Polaków. Na koniec zacytujmy Józefa Ignacego Kraszewskiego: „Dziś bez wczoraj jest bardzo krótkie – krótsze niż dziś bez jutra”. Oby nasze dziś i jutro miało zawsze swoje pełne wczoraj.