Krakowska szkoła historyczna a Polskie Towarzystwo Historyczne. Studia historiograficzne

Monografia, którą oddajemy do rąk Czytelników, zawiera dziewiętnaście artykułów traktujących o wybranych elementach krakowskiej szkoły historycznej, uczonych z nią związanych oraz naukowcach działających w strukturach Polskiego Towarzystwa Historycznego. Autorami studiów są historycy o bogatym dorobku i autorytecie naukowym, ale również młodzi adepci Klio, podejmujący w swoich eksploracjach tematy, którym poświęcona została jubileuszowa monografia. Zaprezentowane studia historiograficzne oprócz odkrywczych walorów naukowych mają jeszcze jeden symboliczno-kulturowy wymiar. Tezy artykułów zostały bowiem wygłoszone i poddane merytorycznej oraz burzliwej dyskusji w trakcie rocznicowego spotkania podczas krakowskich obchodów 130-lecia powstania Towarzystwa Historycznego. Warto w tym miejscu nadmienić, że trzydzieści lat wcześniej w dniach 19–20 września 1986 roku Polskie Towarzystwo Historyczne uczciło stulecie powstania również konferencją w Krakowie, „gdzie żadna bodaj dziedzina nauki w tym stuleciu nie może poszczycić się takimi osiągnięciami, jak nauka historyczna, rozkwitła w Uniwersytecie Jagiellońskim i Akademii Umiejętności, od r. 1919 Polskiej Akademii Umiejętności”. W trakcie tamtej sesji padły między innymi i takie słowa profesora Józefa Wolskiego (1910–2008): „W tym, że historia stanowi dziś ważny czynnik nie tylko świadomości społecznej, ale i rzeczywistości kulturalnej Polski, tkwi wielka, niezaprzeczalna zasługa Polskiego Towarzystwa Historycznego”. Inspirującym głosem w debacie specjalistów, odbytej w dniach 21–22 listopada 2016 roku, było wystąpienie profesora Andrzeja Nowaka zatytułowane Historyk i obywatel: spojrzenia na krakowską szkołę historyczną z perspektywy przełomu XII/XIII (Mistrz Wincenty) oraz XX/XXI wieku (John Greville Agard Pocock). Również niniejsza monografia wchodzi w obieg polskiej nauki historycznej i historiografii jako wyraz uczczenia sto trzydziestej rocznicy założenia Towarzystwa, szacunku wobec tradycji i pokoleń historyków, którzy — obok nierzadko trzymanej w ręku szabli — przede wszystkim piórem walczyli o polską niepodległość. Niejednokrotnie w imię wierności odkrywanej prawdzie nie znajdowali poklasku, wręcz przeciwnie — spotykali się z szykanami i prześladowaniami. W tych jednak losach, niezależnie od różnych sympatii i orientacji, łączyło ich przekonanie o ważkim znaczeniu i wręcz konieczności refleksji nad dziejami, przeszłością, historią — czego świadomość mają również autorzy studiów tworzących prezentowany tom.