Producenci margaryny. Marian Zdziechowski i polski modernizm katolicki

Producenci margaryny. Marian Zdziechowski i polski modernizm katolicki to pierwsza monografia opisująca obecność modernizmu katolickiego w polskiej kulturze przełomu XIX i XX wieku. Autor nie tylko opowiada o osobach zaangażowanych w recepcję modernizmu, prezentuje ich intelektualne biografie i kluczowe dla nich zagadnienia, ale także poświęca uwagę samemu pojęciu modernizmu katolickiego. Termin „modernizm” od początku swojej historii wiązał się z wieloma negatywnymi skojarzeniami. Papież Pius X w 1907 roku uczynił z niego nazwę jednej z najgroźniejszych herezji, dając początek wielu nadużyciom i uproszczeniom, tymczasem modernizm to nie spójny system filozoficzny, ale zróżnicowany wewnętrznie ruch, który łączy jeden wspólny cel: pogodzenie katolicyzmu ze współczesną cywilizacją. Modernizm wiąże się z całą paletą rozmaitych postaw i rozwiązań. Widać to także w jego polskim wariancie, którego centralną postacią jest jeden z najważniejszych konserwatywnych myślicieli pierwszej połowy XX wieku – Marian Zdziechowski.

 

SPIS TREŚCI

Wstęp Część IModernizm katolicki: pojęcie, stan badań, tendencjeRozdział 1. Pojęcie modernizmu katolickiego Problem ram chronologicznych Wspólne źródło modernizmu i antymodernizmu Rozdział 2. Podstawowe problemy modernizmu katolickiego Spór o historyczność Spór o dogmaty Spór o jednostkę Spór o wielość Część IIMarian Zdziechowski – modernista katolickiRozdział 1. „Tego nie wiem”. Początki przygody z katolicyzmem liberalnym Bohater opowieści Pierwsze symptomy Jasna deklaracja Rozdział 2. „Nowy bojownik katolicyzmu liberalnego”. O Pestis perniciosissimaDwie optyki apologetyczne: racjonalizm i moralizm Liberalizm katolicki ZdziechowskiegoStruktura argumentacyjna Pestis perniciosissimaAntyliberalna retoryka i jej zagrożenia – argumentacja Zdziechowskiego Pojęcie modernizmu a katolicyzm liberalny Zdziechowskiego Rozdział 3. Lata 1905–1907. Reakcje na Pestis perniciosissima i włączeniew katolicki ruch reformistyczny w Europie Polemika z katolicyzmem liberalnym Zdziechowskiego: recenzja Jana Rostworowskiego Zdziechowski koresponduje Kwestia religijna i kwestia słowiańska: Die Grundprobleme Rußlands Rozdział 4. Zaangażowanie Zdziechowskiego w modernizm katolicki poencyklice Pascendi dominici gregis w latach 1907–1914 Zdziechowski w trybach instytucji. Próby wpływu na treść encykliki i dotknięcie jej skutkami O modernizmie do Rosjan. Artykuły Zdziechowskiego w czasopiśmie „Московский Еженедельник” Wypracowywanie syntezy. Świadectwa powstawania pracy Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa Rozdział 5. Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa jako namysłnad modernizmem katolickim Głos autora i temat pracy Kategoria pesymizmu – jej rola i znaczenie w strukturze książki Kant a sprawa modernizmu Wizja idealnego modernizmu katolickiego Figury oczyszczonego modernizmu 1 – Newman  Figury oczyszczonego modernizmu 2 – Blondel i Laberthonniére Figury oczyszczonego modernizmu 3 – Tyrrell Modernizm katolicki a sprawa polska Rozdział 6. Zdziechowski a modernizm katolicki po roku 1914 Koniec z modernizmem katolickim? Śmierć syna Edmunda i pamiętnikz roku 1915 Odniesienia modernistyczno-katolickie w późnej twórczości ZdziechowskiegoCzęść IIIPolska recepcja modernizmu katolickiego:zjawiska, idee, interpretacjeRozdział 1. Antymodernistyczne tezy o nieistnieniu polskiego modernizmu Antymodernistyczne wykazy polskich „modernizantów” Rozdział 2. Tłumaczenia obcojęzycznych prac modernistycznokatolickich Rozdział 3. Personalia i etapy recepcji Etapy recepcji Marian Zdziechowski Maurycy Straszewski Ignacy CharszewskiIzydor Kajetan Wysłouch Jan Ciemniewski Stanisław Brzozowski Ignacy Szmidt Ignacy Radliński Modernizm katolicki jako kategoria badawcza i samoidentyfikacja Rozdział 4. Modernistyczne wizje reformy Kościoła Maurycy Straszewski – reformator katolicyzmu Izydor Kajetan Wysłouch: katolicyzm jako uduchowiony socjalizm Rozdział 5. Próba modernistycznej teologii Rozdział 6. Syntetyczne ujęcia modernizmu katolickiego Ignacy Radliński – modernizm katolicki jako przedsionek wolnomyślicielstwaIgnacy Szmidt – modernizm skazany na porażkę Stanisław Brzozowski – apologeta modernizmu katolickiego Rozdział 7. Postulaty reformy a ocena współczesności Zakończenie Podziękowania Summary BibliografiaŹródła archiwalne Literatura podmiotu Literatura przedmiotu Indeks nazwisk