Społeczna konstrukcja filmów historycznych. Pamięć zbiorowa i polityka pamięci w kinematografii polskiej

Co można zyskać poprzez spojrzenie na produkcję filmów historycznych z perspektywy teorii społecznej? Wydaje się, że pozwala ono przede wszystkim skuteczniej opisywać oraz wyjaśniać synchroniczne i diachroniczne relacje pomiędzy licznymi czynnikami społecznymi, mniej lub bardziej aktywnie uczestniczącymi w tworzeniu filmowej wizji przeszłości. Z tej perspektywy film historyczny – jego struktura, estetyka – nie jest przedmiotem zainteresowania sam w sobie, jego badanie nie ogranicza się też wyłącznie do relacji pomiędzy filmem a historiografią lub przemysłem kinematograficznym. Pytania o to, jakie treści film przekazuje, za pomocą jakich środków, konwencji, jak odnosi się to do prawdy historycznej itp., są oczywiście istotne, ale – jak sądzę – niewystarczające dla całościowego zrozumienia zjawiska społecznego, jakim jest film historyczny. Jest on bowiem tekstem kultury uwikłanym jednocześnie w systemach: politycznym i ekonomicznym, związanym ze stanem wiedzy historycznej, procesami zbiorowej pamięci i zapominania, funkcjonującymi w społeczeństwie mitami i stereotypami.

Ze Wstępu

Maciej Białous – pracownik Instytutu Socjologii i Kognitywistyki Uniwersytetu w Białymstoku. W 2016 r. uzyskał stopień doktora nauk społecznych w zakresie socjologii. W pracy naukowej zajmuje się tematyką pamięci zbiorowej, polityki kulturalnej oraz socjologii kultury. Jest współautorem kilku monografii dotyczących współczesnej kultury oraz autorem szeregu artykułów publikowanych w czasopismach naukowych, m.in. w „Studiach Politologicznych” i „Studiach Medioznawczych”. Pracuje również jako edukator kulturalny związany przede wszystkim z kulturą filmową.