Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków

Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyzwania zostały w pracy odważnie podjęte, a problemy, które one niosą – rozwiązane, i to z pełnym merytorycznym, jak również etycznym, powodzeniem. Książka ta jest dojrzałym i cennym osiągnięciem badawczym.

Prof. dr hab. Ryszard Nycz

 

 

Książka Karoliny Koprowskiej jest próbą przyjrzenia się współczesnym relacjom polsko-żydowskim inaczej, niż zrobiliby to politolodzy czy historycy. Autorka rozprawy decyduje się na obserwację zjawisk należących do obszaru kultury: interesuje ją dyskurs afektywny i pozasymboliczny (kwestie przemilczeń, gestów, cielesnych odruchów). W ten sposób komplementarnie uzupełnia nowy i jeszcze daleki od wyczerpania ruch w badaniach nad przeszłością.

Dr hab. Roma Sendyka

 

SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW WPROWADZENIE I. POLSCY POSTRONNI ZAGŁADY. METODOLOGICZNY REKONESANS Kim jest postronny (bystander)? Postronny (bystander) a ofiara Wspólnotowość postronnych Postronny (bystander) w dyskursach Zagłady Perspektywa zachodnia Perspektywa polska Polski dyskurs o postronnych Zagłady Rozpoznawanie polskiego postronnego Perspektywa rewizjonistyczna i agonistyczna Polski postronny Zagłady u psychoanalityka – próba diagnoz II. POSTRONNY ZAGŁADY NA WSI – KONTEKSTUALIZACJE Wspólnotowość – obcość – rytualizm Potęga stereotypu – z Kolbergiem w tle Wojna i Zagłada na wsi Topologia postronnego Zagłady na wsi Kultura chłopska i symptomy anomii III. POSTRONNY JAKO OKOLICZNY Tworzenie okolicy – kryjówka i pochówek Wymiary bliskości Doznania zmysłowe jako oznaki Zagłady Bliskość emocjonalna i afektywna Wstrętna bliskość Oko-lica, czyli bliskość sąsiedzkiego spojrzenia Chłopski postronny jako okoliczny IV. NARRACJE O WSI I ZAGŁADZIE, CZYLI RZECZ O (PRZE)MILCZENIU Opowieść tłumiona Niewypowiedziane – unieważnione – niewypowiadalne Metafory i baśnie Zagłady w twórczości Tadeusza Nowaka Zagłada w literaturze pisarzy chłopskich PODSUMOWANIE BIBLIOGRAFIA INDEKS NAZWISK SUMMARY