Słowenia pod rządami Tity (1945-1980). W cieniu Jugosławii

W kontekście polskiej historiografii książka ta stanowi pierwszą próbę przedstawienia dziejów Słowenii w okresie jej funkcjonowania jako jugosłowiańskiej republiki w państwie rządzonym przez Josipa Broza-Tito. Należy pamiętać, iż początki państwowości dzisiejszej Słowenii, zarówno pod względem terytorialnym, jak i elit politycznych, sięgają okresu istnienia socjalistycznej Jugosławii. W latach 1945–1980 głównym elementem tego państwa była osoba marszałka Tity, a panujący tam system komunistyczny znacznie odbiegał od modelu  funkcjonującego w innych krajach demokracji ludowej. Oprócz tego silna pozycja Słoweńców we władzach komunistycznej Jugosławii gwarantowała im specjalny status w tym państwie i możliwość rozwoju. Dlatego w książce podkreślono też rolę, jaką Słoweńcy odgrywali w funkcjonowaniu i kształtowaniu jugosłowiańskiego modelu komunizmu. W niniejszej monografii dzieje Słowenii są poruszane w kontekście wewnętrznej sytuacji w tej republice i z uwzględnieniem szerszego aspektu jugosłowiańskiego. Dotyczy to zarówno wydarzeń rozgrywających się na terytorium całej federacji, jak i całokształtu polityki zagranicznej Jugosławii. Starano się zwrócić szczególną uwagę na dyplomację Jugosławii w dobie zimnej wojny, jej neutralność i niezaangażowanie. Śmierć marszałka Tity w roku 1980 nie tylko zakończyła pewną epokę, ale także stała się początkiem nowego etapu w dziejach Słowenii. Od tego momentu rozpoczął się proces niepodległościowy tej republiki – wychodzenia Słowenii z cienia Jugosławii.

Monografia ta jest rezultatem kilku lat badań autora prowadzonych na terytorium Słowenii i innych państw byłej Jugosławii. Została ona głównie oparta na słoweńskiej historycznej literaturze naukowej i na dorobku historyków z innych krajów południowosłowiańskich. Walory naukowe książki wzbogacono dzięki wykorzystaniu publikacji  rosyjskich i anglosaskich.

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Rozdział I

POWSTANIE FEDERALNEJ SŁOWENII

1. W ogniu bratobójczej wojny (1941–1945)

2. Batalia o granice. Początek sporu o Triest

3. Likwidacje

4. Federalna Słowenia w komunistycznej Jugosławii

Rozdział II

SŁOWENIA KIDRIČA I KARDELJA (1946–1947)

1. Proklamowanie Ludowej Republiki Słowenii

2. Terror i procesy polityczne

3. Plan pięcioletni

4. Konferencja paryska i powołanie Wolnego Terytorium Triestu

5. Zmierzch idei Zjednoczonej Słowenii

Rozdział III

MIĘDZY STALINIZMEM A TITOIZMEM

1. Porozumienie z Bled i ekspansjonistyczne plany Komunistycznej Partii Jugosławii

2. Powołanie Kominformu

3. Realizacja porozumienia z Bled

4. Zerwanie z Moskwą

5. Wrogowie Tity

6. W osamotnieniu. Porzucenie polityki hegemonizmu

Rozdział IV

SŁOWENIA W NOWEJ POLITYCE JUGOSŁOWIAŃSKIEJ

1. Otwarcie na Zachód

2. Przymus kolektywizacji

3. Słoweńskie korzenie jugosłowiańskiego systemu samorządowego

4. Groźba sowieckiej inwazji

5. Konflikt ze słoweńskim Kościołem katolickim

6. Triest bramą na Zachód

7. Kardelj kontra Đilas

Rozdział V

W POSZUKIWANIU NOWEJ DROGI

1. „Dyplomacja Kardelja i Beblera”

2. Utrata Triestu

3. U źródeł niezaangażowania

4. Wobec poznańskiego czerwca i powstania węgierskiego

Rozdział VI

W TRYBACH SAMORZĄDOWOŚCI I NIEZAANGAŻOWANIA

1. Drugi plan pięcioletni

2. Kolejne pogorszenie relacji z Kremlem

3. Konflikt Kardelj–Ranković

4. Konferencja belgradzka

5. Spór centralistów i federalistów

6. Ponowne zbliżenie z ZSRR

Rozdział VII

UPADEK RANKOVICIA

1. Ósmy Kongres ZKJ – Słoweńcy przeciwko centralizmowi

2. Boris Kraigher filarem jugosłowiańskiej reformy gospodarczej

3. Normalizacja stosunków państwo–Kościół

4. Briońskie plenum. Zwycięstwo grupy Kardelja

Rozdział VIII

ERA STANE KAVČIČA

1. Postrankoviciowska odwilż

2. Słoweński „partyjny liberalizm”

3. W dobie wojny sześciodniowej

4. W duchu „praskiej wiosny”. Studenckie demonstracje

5. Wobec inwazji na Czechosłowację

6. Nowa doktryna obronna. Zalążki Terytorialnej Obrony  Słowenii

7. Kulminacja „partyjnego liberalizmu”

8. Afera drogowa

9. Meandry „chorwackiej wiosny”. Upadek Kavčiča

Rozdział IX

W OCZEKIWANIU NA ROZPAD TRIUMWIRATU TITO–KARDELJ–BAKARIĆ

1. Słowenia w ostatnich latach życia Kardelja

2. Życie gospodarcze w latach 1972–1980

3. Uregulowanie granicy z Włochami

4. Stany Zjednoczone a jugosłowiański program atomowy

5. Kto po Ticie?

6. Słoweńcy i Jovanka

7. Wzlot i upadek Stane Dolanca

Rozdział X

OD ŚMIERCI KARDELJA DO ŚMIERCI TITY

1. Ostatnie działania marszałka

2. Pożegnanie w Lublanie

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

WYKAZ SKRÓTÓW

SPIS ILUSTRACJI

SUMMARY

INDEKS NAZWISK