Scena - między słowem a obrazem. O kompozycji dramatów Juliusza Słowackiego

Wprowadzone przez Autorkę kategorie pozwalają na nowo zobaczyć charakterystyczne dla twórczości Słowackiego, a trudne do opisania napięcia wewnętrzne. W książce Magdy Nabiałek przemiany ujęto w języku poetologicznym, a nie w języku teorii sztuki romantycznej. Zmiany w sposobie postrzegania świata przez twórcę Fantazego polegają na modyfikacji techniki budowy „kadru”, a co za tym idzie – przebudowie pozycji odbiorcy. Zmiana taka może wspomagać (tak upragnioną przez poetę) transfigurację czytelnika, przeprowadzonego – przez „patrzenie” i „widzenie” – do „rozumienia”. Do szczególnych osiągnięć zaliczyłabym analizę Kordiana i Balladyny. Dopiero ta dość złożona propozycja poetologiczna jest w stanie opisać zmienność perspektyw i możliwości widzenia świata ukazaną w tych dramatach, z którą niezupełnie radzą sobie kategorie ironii, fantastyczności, iluzji i deziluzji czy cudowności.

dr hab. Magdalena Saganiak, prof. UKSW

 

Historia humanistyki to nie tylko seria zwrotów, lecz także nieustannych powrotów. Jednym z nich jest propozycja Magdy Nabiałek, która na nowo próbuje postawić pytania o szczególny status dramatu i związaną z nim poetykę utworów scenicznych. Swoje rozważania sytuuje zaś w nadal aktualnej dla humanistyki opozycji słowa i obrazu, której potencjału badawczego zdaje się dramatologia nie wykorzystała do dziś.

Koncentrując swoją uwagę na problematyce związanej ze zmiennością perspektyw oraz sposobami widzenia świata ukazanymi w dramatach Juliusza Słowackiego, autorka tworzy własną propozycję lektury tekstów autora Kordiana. Analiza wielopłaszczyznowej struktury utworów Słowackiego pozwala jej na odtworzenie architektoniczno-przestrzennej konstrukcji dzieła. Pojęcia sceniczności, kadru, ramy służą tutaj do wskazania wewnętrznych napięć w strukturze dramatu i kryjącego się za nimi potencjału semantycznego. Dzięki temu zaprezentowana analiza zyskuje charakter propozycji teoretycznej wykraczającej poza twórczość jednego autora.

 

SPIS TREŚCIDRAMAT DO ODCZYTANIA Sceniczność, czyli o nową poetykę dramatu Kompozycja dramatu Dlaczego Słowacki PATRZEĆ. KORDIAN – HORSZTYŃSKI – BALLADYNA Kordian Horsztyński Balladyna WIDZIEĆ. MAZEPA – FANTAZY Mazepa Fantazy ROZUMIEĆ. KSIĄDZ MAREK– SEN SREBRNY SALOMEI – SAMUEL ZBOROWSKI Ksiądz Marek i Sen srebrny Salomei Samuel Zborowski. „Wiara widząca” zamknięta w scenicznej ramie ZAKOŃCZENIE. SCENICZNOŚĆ I DRAMAT BIBLIOGRAFIA SUMMARY. The Stage – Between Word and Image. On the Composition of Juliusz Słowacki’s Dramas RÉSUMÉ. Scène – entre mot et image. Composition des drames de JuliuszSłowacki INDEKS NAZWISK