Alina Szapocznikow. Sculpture Undone 1955-1972

Alina Szapocznikow pozostawiła po sobie niezwykle poruszające, pionierskie dzieło, które teraz, czterdzieści lat po jej śmierci, wkracza do kanonu światowej sztuki XX wieku.

Alina Szapocznikow. Sculpture Undone. 1955–1972 to katalog przygotowany przez Museum of Modern Art w Nowym Jorku w związku z monograficzną wystawą artystki, której autorkami są Joanna Mytkowska i Elena Filipovic.

Wnikliwe teksty autorstwa: Joanny Mytkowskiej, Eleny Filipovic, Connie Butler, Allegry Pesenti oraz nowe kalendarium życia i twórczości Aliny Szapocznikow przygotowane przez Jolę Golę, bogato ilustrowane zdjęciami z archiwum artystki.

Alina Szapocznikow urodziła się w 1926 w zasymilowanej rodzinie żydowskiej w Kaliszu, wojnę przeżyła wraz z matką w łódzkim getcie, a potem w obozach koncentracyjnych. Po wojnie studiowała w Pradze i w Paryżu, w latach 50. wróciła do Polski, bardzo szybko zyskując opinię znakomitej rzeźbiarki. W 1963 roku emigrowała do Francji, gdzie 10 lat później zmarła, mając niespełna 47 lat. Jej dzieło – rzeźby i rysunki – do dziś zadziwia innowacyjnością i siłą oddziaływania, wyrażając zarówno jej osobiste losy, dążenia i obsesje, jak i bardziej uniwersalną kondycję zmagającej się z wyzwaniami współczesności artystki. „Ja produkuję tylko niezgrabne przedmioty”, napisała niedługo przed śmiercią w swoim artystycznym manifeście.

Od końca lat 50. Szapocznikow była w Polsce artystką uznaną i w zasadzie nieprzerwanie obecną – na wystawach, w muzealnych kolekcjach, ale także w świadomie kreowanej legendzie, w utrwalonym na licznych fotografiach wizerunku pięknej, samodzielnej, utalentowanej kobiety. Poza Polską Szapocznikow jest odkrywana dopiero dziś: jej prace są prezentowane na kolejnych wystawach (w 2012 wystawa w MoMA w Nowym Jorku, przygotowana we współpracy z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie) i kupowane do kolekcji najważniejszych muzeów (paryskie Centrum Pompidou, londyńska Tate Modern). W sztuce Szapocznikow wydobywane są wątki fascynujące dla dzisiejszych odbiorców – trauma Holokaustu, cielesność i seksualność, eksperymenty formalne, odejście od klasycznej rzeźby do „niezgrabnych przedmiotów” – poliestrowych odlewów ciała, „fotorzeźb” z gumy do żucia czy prac konceptualnych, jak lodowisko w kraterze Wezuwiusza.

To wciąż rosnące zainteresowanie, nieporównywalne z odbiorem żadnego innego polskiego dwudziestowiecznego artysty, ujawniło też, jak skromna jest bibliografia prac jej poświęconych. Rok 2011 przyniósł dwie ważne anglojęzyczne publikacje: własnie katalog MoMA oraz wydany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zbiór tekstów z międzynarodowej konferencji Alina Szapocznikow. Awkward Objects (red. A. Jakubowska).