Trzy traktaty o sztuce umierania

Książka jest pierwszym na gruncie polskim wydaniem i przekładem trzech łacińskich traktatów z XV wieku o „sztuce umierania". Traktaty ars moriendi, czyli średniowieczne dzieła moralistyczne, służące przygotowaniu człowieka do bezpiecznego (a więc zgodnego z zaleceniami wiary i przy zachowaniu rytuałów ustanowionych przez Kościół) odejścia z tego świata, pojawiły się w Europie właśnie z początkiem XV stulecia. Oczywiście, rozprawy poświęcone śmierci i umieraniu powstawały znacznie wcześniej, ale można powiedzieć, że trzy przedstawione w tej książce traktaty: Jana Gersona De arte moriendi, przypisywana m.in. Mateuszowi z Krakowa Ars moriendi i nieznanego autorstwa Speculum artis bene moriendi, dały początek nowej odmianie gatunkowej, określanej mianem „traktatów de arte bene moriendi", realizującej pewien schemat pouczeń o sposobie przygotowywania się do „dobrej" śmierci.

Niniejsze opracowanie zawiera fotokopie stron piętnaste wiecznych edycji tych traktatów, łacińską transkrypcję tekstu i jego polski przekład oraz ilustracje towarzyszące wywodom w dziełku przypisywanym Mateuszowi z Krakowa. Całość poprzedza wstęp, przedstawiający m.in. genezę i rozwój „sztuki dobrego umierania" oraz charakterystykę trzech traktatów „wzorcowych", a edycja tych traktatów opatrzona została obszernymi komentarzami, w których oprócz aparatu krytycznego znalazły się szczegółowe objaśnienia tekstu i ilustracji.

„Po pięciuset latach od powstania trzech najważniejszych i najpopularniejszych w ówczesnej Europie traktatów ars moriendi polski czytelnik (ale także badacz) otrzymuje wreszcie ich naukowe opracowanie i pełną, krytyczną edycję. Forma ich udostępnienia może zadowolić zarówno najbardziej wymagającego filologa, jak i całkiem przeciętnego czytelnika. Do dyspozycji mamy bowiem zarówno fotokopie oryginalnych stron druków będących podstawą edycji (tekstów oraz towarzyszących im ilustracji), jak i prowadzoną równolegle wobec nich transkrypcję tekstu łacińskiego oraz jego polski przekład. Przekład - co warto zauważyć w odniesieniu do tekstów tak dawnych i specyficznych-precyzyjny, a zarazem płynny i klarowny".

Maciej Wlodarski - profesor związany z Katedrą Literatury Staropolskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego główne kierunki badań to tematyka thanatologiczna w literaturze i kulturze staropolskiej, związki literackie i kulturalne polsko-bazylejskie, polska i łacińska poezja średniowieczna oraz barokowa. Jest autorem m.in. takich książek, jak: „Ars moriendi" w literaturze polskiej XV i XVI wieku (1987), Obraz i słowo. O powiązaniach w sztuce i literaturze XV-XVI wieku na przykładzie „ars moriendi" (1991), Barokowa poezja epicedialna. Analizy (1993), Dwa wieki kulturalnych i literackich powiązań polsko-bazylejskich. 1433—1632 (2001), Świat średniowieczny w zwierciadle romansu (2012), a także opracowanych dla Biblioteki Narodowej tomików Polska poezja świecka XV wieku, BN I 60 (1997) i Średniowieczna poezja łacińska w Polsce, BN 1310 (2007).